Witamina B12 (kobalamina) to jeden z najważniejszych składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Choć zapotrzebowanie na nią jest stosunkowo niewielkie, jej niedobór może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych – od anemii, przez zaburzenia neurologiczne, aż po trwałe uszkodzenia układu nerwowego. Co ważne, objawy bywają niespecyficzne i często są mylone z innymi chorobami.
W poniższym artykule przedstawiamy kluczowe informacje na temat roli witaminy B12, jej niedoboru, sposobów diagnozowania oraz leczenia.
Co to jest witamina B12 i za co odpowiada?
Witamina B12 to rozpuszczalna w wodzie witamina z grupy B, uczestnicząca w wielu istotnych procesach:
- Produkcja czerwonych krwinek – jej niedobór prowadzi do anemii megaloblastycznej.
- Prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego – wpływa na tworzenie osłonki mielinowej nerwów.
- Przemiany energetyczne – wspiera metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów.
- Synteza DNA i RNA – kluczowa dla regeneracji i podziału komórek.
- Redukcja poziomu homocysteiny – chroni układ krążenia przed chorobami serca.
Objawy niedoboru witaminy B12 – ciche sygnały alarmowe
Niedobór kobalaminy rozwija się powoli i często pozostaje niezauważony. Typowe objawy obejmują:
Hematologiczne:
- Chroniczne zmęczenie i osłabienie
- Bladość skóry
- Duszności, przyspieszone bicie serca
Neurologiczne:
- Drętwienie i mrowienie rąk i nóg
- Zaburzenia równowagi i koordynacji
- Problemy z pamięcią i koncentracją
Zmiany nastroju – depresja, lęki, rozdrażnienie - Pogorszenie wzroku
Pokarmowe:
- Bolesny, czerwony język (język Huntera)
- Brak apetytu, utrata masy ciała
- Nudności, zaparcia lub biegunki
Skórne i inne:
- Pękające kąciki ust
- Sucha skóra, łamliwe paznokcie i włosy
Przyczyny niedoboru witaminy B12
- Niewłaściwa dieta
- Osoby na diecie wegańskiej lub ściśle wegetariańskiej są szczególnie narażone, ponieważ B12 występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego.
- Zaburzenia wchłaniania
- Anemia złośliwa (choroba Addisona-Biermera) – brak czynnika Castle’a uniemożliwia wchłanianie B12.
Zanikowe zapalenie żołądka - Choroby zapalne jelit (Leśniowskiego-Crohna, WZJG)
Zakażenie Helicobacter pylori - Celiakia
- SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego)
Operacje bariatryczne - Leki
- Inhibitory pompy protonowej (IPP), metformina, leki zobojętniające kwas solny
- Starszy wiek – wraz z wiekiem obniża się produkcja kwasu solnego i czynnika Castle’a
Jak zdiagnozować niedobór B12?
Podstawowe badania:
- Poziom witaminy B12 we krwi
- Poziom homocysteiny i kwasu metylomalonowego (MMA) – dokładniejsze niż sama B12
- Morfologia krwi – makrocytoza i niedokrwistość megaloblastyczna
Warto zaznaczyć, że objawy neurologiczne mogą pojawiać się nawet przy wartościach B12 w dolnej granicy normy.
Leczenie niedoboru witaminy B12
- Suplementacja doustna
- Skuteczna przy niedoborach wynikających z diety lub łagodnych zaburzeniach wchłaniania.
- Zalecane są wysokie dawki – 1000 mcg dziennie lub więcej.
- Zastrzyki domięśniowe (cyjanokobalamina lub hydroksykobalamina)
- Stosowane w ciężkich niedoborach lub przy zaburzeniach wchłaniania.
- Początkowo codziennie lub co kilka dni, później co miesiąc w formie leczenia podtrzymującego.
Zmiana diety - Włączenie produktów bogatych w witaminę B12: mięso, ryby, jaja, nabiał.
- W przypadku diety roślinnej – obowiązkowa suplementacja.
Podsumowanie
Niedobór witaminy B12 to problem, którego nie wolno lekceważyć. Objawy są często niespecyficzne, a nieleczony stan może prowadzić do trwałych uszkodzeń neurologicznych. Wczesna diagnoza i wdrożenie leczenia – najczęściej suplementacji – pozwala skutecznie zapobiegać poważnym konsekwencjom.
Masz objawy wskazujące na niedobór witaminy B12? Skonsultuj się z lekarzem i wykonaj odpowiednie badania.
Centrum Medyczne Medicus Rzeszów
📍 Rzeszów; ul. Hr. Alfreda Potockiego 182
📞 +48 17 249 99 99